Τρίτη 27 Οκτωβρίου 2015

Παρουσίασις βιβλίου Γ. Κόκκινου

Κόκκινος Γιώργος, Το Ολοκαύτωμα. Διαχείριση της τραυματικής μνήμης: θύτες και θύματα, εκδ. Gutenberg, Αθήνα 2015, σσ. 368


Παρατίθενται επιγραφές και συνόψεις επικείμενων ομιλιών (της 30ης Οκτώβρη 2015):


Η παιδαγωγική της μνήμης ως αφόρμηση κριτικού αναστοχασμού για την εκπαίδευση, Γιάννης Μπέτσας

Μνήμη, τραύμα και δημόσια ιστορία, οι βασικοί άξονες του αφηγήματος του Γιώργου Κόκκινου, εξετάζονται στο ένατο, τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου του, ως συνιστώσες μιας νέας παιδαγωγίας σε ένα σχολείο που αποσκοπεί στην ανατροπή της εγκαθιδρυμένης τάξης πραγμάτων. Ποιο είναι το σχολείο αυτό; Ποιες είναι οι επιστημολογικές του αναφορές; Πώς ορίζει τη διδασκαλία και τη μάθηση; Πώς ανταποκρίνεται στις ανάγκες των μαθητών και στο ρόλο του εκπαιδευτικού; Με ποιον τρόπο ανταποκρίνεται στο αίτημα για τη συμβολή της εκπαίδευσης στην κοινωνική αλλαγή; Το βιβλίο του Γιώργου Κόκκινου δημιουργεί την αφόρμηση κριτικού αναστοχασμού για όσα θυμόμαστε, λησμονήσαμε και μπορούμε να ξαναφανταστούμε για την εκπαίδευση.

Ιστορία και μνήμη, Κώστας Παυλός
Ευλόγως θα αναρωτηθεί κανείς γιατί να παρουσίασουμε ένα βιβλίο με αναφορά στους Εβραίους, σε μια πόλη που ουδέποτε αξιώθηκε να εγκατασταθεί Εβραίος. Είναι γνωστό πιστεύω στους περισσότερους, το ανέκδοτο με τον Εβραίο και το καρπούζι, που δείχνει το λόγο που δεν κατάφεραν να κατισχύσουν έναντι των δαιμόνιων Κοζανιτών εμπόρων επί Οθωμανοκρατίας. Ο λόγος λοιπόν έγκειται στον υπότιτλο “διαχείριση της τραυματικής μνήμης”, ο οποίος αντιστοιχεί περισσότερο στο περιεχόμενο του τόμου, απ' ότι ο ίδιος ο τίτλος. Ο ρόλος του δεύτερου έγγυται στο να μαρτυρήσει όχι τόσο τα περιλαμβανόμενα, αλλά την ενόρμηση του συγγραφέα. Μιαν ενόρμηση που κρίνεται άκρως ενδιάθετη κι ευσυνείδητη κρίνοντας κι απ' την αφιέρωση του βιβλίου στα άτομα που συνδέονται μαζί του με τους στενότερους συγγενικούς δεσμούς. Το σύνολο της ομιλίας κινείται γύρω απ' τον άξονα μνήμη και Ιστορία και δη την Δημόσια εκδοχή της. Αγνοώντας ο Κόκκινος, εν μέρει, τις ακαδημαϊκές νόρμες και διαλογιζόμενος πάνω στις ενεστὠσες αξίες της κοινωνίας, μας προσφέρει υλικό για σκέψη πάνω σ' ένα ζήτημα που θεωρεί άξιο σπουδής. Για το βιβλίο θα τοποθετηθεί καταλληλότερα κι ο ίδιος ο συγγραφέας, γι' αυτό η προσέγγιση αφορά αυτά που ο γράφων κρίνει περισσότερο χρήσιμα.

Το Ολοκαύτωμα ως λογοθετική πράξη: Ο λόγος για το Ολοκαύτωμα και ο λόγος του Ολοκαυτώματος, Μάριος Μώρος

Θα πρέπει να φανταστούμε τη δυσκολία που ένιωσε ο κόσμος το 1945, όταν κλήθηκε, μετά από την επίσημη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου να επαναρθρώσει ένα λόγο βασισμένο στα διδάγματα της πρόσφατης ιστορίας. Εκατόμβες νεκρών, κατεστραμμένες πόλεις, αγνοούμενοι, ορφανά παιδιά∙ φρίκη που δεν περιγράφεται, φρίκη που, ίσως, δεν πρέπει να περιγραφεί. Είναι παροιμιώδης η φράση του Αντόρνο: «Είναι βαρβαρότητα να γράφει κανείς ποίηση μετά το Άουσβιτς!», η οποία, ωστόσο, έχει πολλά επίπεδα ανάλυσης. Μετά το Άουσβιτς γράφεται και θα συνεχίσει να γράφεται ποίηση, με την τελευταία να εκχωρεί ένα μέρος του εαυτού της στη μνήμη∙ ο σύγχρονος άνθρωπος καλείται να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του με τα μέχρι τότε δεδομένα. Οι «χώρες του ανθρώπου», ο δυτικός κόσμος, όπως θα τον αποκαλέσει ο Γιώργος Σεφέρης, δε θα μπορούν πια να αντικρίσουν τον άνθρωπο.

Τι σημαίνει το Ολοκαύτωμα ως λογοθετική πράξη; Επιλέγω, λοιπόν, να συζητήσω τους τρόπους που η οριακή αυτή πράξη για την ανθρωπότητα, όπως συχνά τονίζει ο συγγραφέας του βιβλίου, αποτυπώθηκε στο λόγο, από τη μια, πριν γίνει πράξη, δηλαδή, από τη συστηματική μηχάνευση του αντισημιτισμού στη γερμανική κοινωνία, μέχρι και την τελική κατάφαση όλων των ιθυνόντων νοών στο Wensee, που με την ίδια λογική θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως οριακό λογοθετικό σημείο, και αφετέρου, το λόγο που άρθρωσαν οι επιζώντες των κρεματορίων, όταν επέστρεψαν στις εστίες τους. Ο λόγος του θύτη απέναντι στο λόγο του θύματος∙ κατά πόσο όμως αυτοί οι δύο λόγοι συμπλέκονται; Ο λόγος των θυτών τέμνει το λόγο των θυμάτων μόνο μετά από την τέλεση της πράξης, διαθλασμένος στο κάτοπτρο του ενόχου, του κάποτε μεταμελημένου. Έχοντας ως βάση τα πορίσματα του παρόντος βιβλίου, θα εξεταστεί, συνοπτικότερα, ο λόγος των θυτών προ της «Τελικής Λύσης» και οι δύο βασικότερες όψεις του λόγου των θυμάτων: η στρατοπεδική λογοτεχνία και η σχέση της με τη μαρτυρία και τις λειτουργίες της, όπως τις απέδωσε ο Paul Ricœr.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου